Ozon üç oksijen atomundan oluşan oda sıcaklığında renksiz, karakteristik kokusu olan bir gazdır (O3). İsmi Yunanca “koklamak” manasına gelir. Atmosferi oluşturan gazlara göre oldukça düşük oranda bulunan ozon, iklim ve canlıların korunmasında önemli rol oynamaktadır.

Normal koşullar altında ozon oldukça kararsız bir gazdır; suda kısmen çözünür ve  belirgin bir kokuya sahiptir. Gıdalarda kullanılabilen ve ticari kullanım hakkı olan tek doğal dezenfektandır.  Ozonun oksidasyon reaksiyonu başladıktan sonra, ortamın sıcaklık ve nemine bağlı olarak ozon molekülleri  iki atomlu O2 gazına dönüşmektedir. Dolayısıyla, dezenfeksiyon işlemi için ozon kullanımında artık ürün veya reaktif ürün oluşması söz konusu değildir.

Ozon; yüksek tepkime özelliği dolayısıyla hem organik hem de inorganik yapılarla tepkimeye girerek organik ve inorganik yapıları okside eder. Bu tepkimeler neticesinde havada bulunan mikroorganizmaları nötr hale getirerek temizleme sağlanır.

Tepkimin başlamasından sonra ortamda bulunan havanın sıcaklığına bağlı olarak, ozon gazı molekülleri oksijen molekülüne dönmeye başlar. Bundan dolayı ozon diğer dezenfektan maddelerine göre atık madde bırakmaz ayrıca reaktif ürün oluşturmaz.

Ozon’un temel kullanım alanları :

<!--[if !supportLists]-->1.     <!--[endif]-->Ortam ve su dezenfeksiyonu,

<!--[if !supportLists]-->2.     <!--[endif]-->Ortamdaki kokuların giderilmesi,

<!--[if !supportLists]-->3.     <!--[endif]-->Gıda maddeleri dezenfeksiyonu,

<!--[if !supportLists]-->4.     <!--[endif]-->Atık suların arındırılması  

olarak özetlenebilir.

Ozon; bakteri, virüs,  küf, spor, mantar gibi organik zararlıları,  sigara dumanı, egsoz gazı gibi havadaki kötü kokuları ve yağları, ayrıca sudaki kirletici ve zararlıları okside ederek yok eder.

Ozon, uygun dozda kullanılması durumunda su ve havayı mikroorganizmalardan arındırırken zararlı yan ürünler üretmez, herhangi bir kalıntı da bırakmaz.

Ozon, gaz fazında olduğu gibi suda çözünmüş durumda da dezenfeksiyon amacı ile kullanılabilir.

Bu şekildeki kullanım uygulamalarına  örnek olarak; içme suyu dezenfeksiyonu, atık suların arındırılması, gıda malzemesiyle temasta bulunan yüzeylerin dezenfekte edilmesi, ekipman hijyeni, taze meyve ve sebzelerdeki bakterilerin yok edilmesi ve insektisit ve pestisitlerden temizlenmesi söylenebilir.

Ozon suyun pH dengesini etkilemediği için pH ayarlama işlemlerini minimize eder.

Ozonun gaz fazında kullanılması hem ürün yüzeyindeki hem de havadaki bakteri ve küflerin etkisiz hale getirilmesi açısından önem taşır.

Ozon gazı klor gazından daha etkin olduğu gibi kullanımdan sonra malzemenin üzerinde zararlı bir atık bırakmadığı ve korozyon oluşturmadiğı  için de avantajlıdır. Ozon; çiğ balık, tavuk ve etlerin dezenfektan edilmesinde, yumurtaların kabukları üzerindeki bakterilerin arındırılmasında da kullanılabilir.  

Kullanım uygulamalarını detaylandırdığımızda;

Suların arıtımında: Tat, koku, renk, bulanıklık, bakteri, siyanid, nitrit ve amonyak yok edilmesinde, metallerin uzaklaştırılmasında, tarımsal ilaç kalıntılarının giderilmesinde,  balık üretim çiftliklerinde, akvaryumlarda,

Ortam Dezenfeksiyonu ve Kontaminasyon Giderilmesinde:  Et, balık, tavuk işleme tesislerinde soğuk hava depolarında, veterinerlik ve hayvancılıkta enfeksiyon yok edilmesi, alfatoksin temizlenmesi, havaalanı, hastane gibi klima sistemleri olan tesislerde, yüzme havuzlarında, arabalarda sigara veya yangından hasar görmüş yapıların sterilizasyonu ve kokuları yok etmede, bakteri ve virüslerin dezenfeksiyonunda,

Sağlık Alanında: Kanda yer alan virüslerin  yok edilmesinde, cilt hastalıklarında,  virüslerin neden olduğu vakalarda, zayıflamada,

Koku Giderilmesinde: Suda ve havada meydana gelen kötü  kokuların sebebi olan organik veya yapay bileşenler, ozon gazıyla oksitlenerek, istenmeyen kokuları yok edilmektedir. Koku yok etme aşamasında ozon, çok yaygın kullanım alanına sahip ve kusursuz çözümler sunabilmektedir.  

Bu amaçla otellerde, evlerde, ilaç ve kauçuk fabrikalarında, yemek fabrikalarında, tavuk çiftliklerinde, benzin istasyonlarında, ozon gazı koku giderme amacı ile kullanılmaktadır.

Endüstriyel Atık Suların Kontrolünde:, Endüstride görülen önemli problemlerden birisi olan fabrika yan ürün ve atık su kimyasal kirleticilerin  çevre ve insan sağlığı için zararlı seviyelere gelmesidir. Ozon gazı, tehlikeli kimyasal içeren yan ürün ve atık sularda kapsamlı arıtma yaparken, doğa ve insan açısından koruyucu etki sağlamaktadır.

Ozon gazıyla yapılan projeler ışığında, ozon gazının güçlü oksidan özelliği sayesinde havada ve suda; mikrop öldürücü, koku giderici özelliğinden faydalanılır. Havayı kirleten çoğu organik yapının imha edicisi olarak kullanılabileceği kanıtlanmıştır

Sayın Efe, ozon kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Ozon çok çabuk reaksiyona girdiği için hızla tükenir ve oksijene dönüşür, ömrü sınırlıdır bu yüzden depolanamaz. Ozon depolanması ve taşınması mümkün olmadığı için kullanılacağı zaman ve yerde üretilir. Her kullanım alanına ve uygulama şekline göre özel sistem tasarımı gerektirmektedir.

Eğer sıvı fazında kullanılacaksa ozonun suda çözünürlük oranına, sistem sıcaklık değerine, pH değerine ve giderilmesi gereken organik ürün miktarı göz önüne alınmalıdır.

Ozonun kendine özgü kokusu havadaki yoğunluğu 0,01- 0,05 ppm üzerinde olduğunda kişi tarafından algılanır. ABD Çalışma Bakanlığı’na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumu tarafından, hafif bir işte çalışan kişilerin maruz kalabileceği 8 saatlik ortalama ozon miktarı  0,1 ppm, 15 dakikalık ortalama ozon miktarı ise 0,3 ppm olarak belirlenmiştir.

Ozon, özellikle ofis, fabrika, AVM vs gibi insanların bulunduğu ortamlarda hava dezenfeksiyonu ve koku giderme amacı ile kullanılırken mutlaka havadaki ozon konsantrasyonunun standartların izin verdiği değeri aşmadığından emin olunmalıdır.

Bunun için ozon üreteçlerine entegre edilmiş ve algılayıcıları özel olarak kalibre edilmiş ‘Ozon Algılama Modülleri’ kullanılmalıdır. Bu algılayıcılar yardımı ile ortamdaki ozon seviyesinin  izin verilen değerlerin üzerine çıkmaması sağlanır.

Piyasada ozon üretimi yapan birçok cihaz vardır; ancak PCS Elektronik olarak bizim Ozon üreten cihazlarımızın farklılığı, kendi tasarladığımız ve sensörleri tarafımızdan bire bir kalibre edilen ‘Ozon Algılama Modülleri’ ile kontrol edilebilmesidir.